Tốt, xấu khó lường

(Cadn.com.vn) - Thị trường thực phẩm trong những ngày cận Tết Kỷ Sửu đa dạng, phong phú, nhưng hết sức phức tạp. Các thực phẩm thiết yếu phục vụ Tết có rất nhiều chủng loại, đa dạng về nguồn gốc, nhằm đáp ứng nhu cầu tăng đột biến của người tiêu dùng (NTD), nhưng lại gây không ít khó khăn cho các nhà quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP).

Khảo sát thị trường thực phẩm cuối năm, điều khiến NTD băn khoăn nhất không phải là giá cả tăng, mà là chủng loại quá nhiều, hàng nội, ngoại, thật, giả, tốt, xấu khó lường. Sau nhiều vụ scandal về thực phẩm “bẩn”, gây hại cho sức khỏe con người, giờ đây tâm lý NTD Việt Nam “nhợn” hàng Trung Quốc. Ấy nhưng, tràn ngập các chợ lại là hàng Trung Quốc: từ bánh kẹo đến nước giải khát, rồi rau, củ, quả... Đáng lo ngại hơn là người bán hàng cũng ý thức được sở thích của NTD, nên luôn gán cho hàng Trung Quốc những cái mác ngoại sành điệu như hàng Mỹ, Australia, Nhật, Hàn Quốc. Vì vậy, NTD bị thiệt đơn thiệt kép, vừa mua hàng Trung Quốc có nhiều bất ổn, vừa phải trả giá cao.

Nếu các năm trước, vi phạm chủ yếu là hàng không có nhãn mác, nguồn gốc, xuất xứ, hết hạn sử dụng, thì dịp Tết này, phần lớn hàng hóa đều có nhãn mác rõ ràng và hạn sử dụng còn mới toanh. Song, điều này cũng không làm cho NTD bớt nỗi lo về thực phẩm không an toàn và mong muốn tìm cho mình thực phẩm sạch vẫn khó được đáp ứng. Bởi vì với sự tiến bộ vượt bậc về công nghệ in ấn như hiện nay, việc hợp thức hóa một nhãn mác hàng hóa theo ý đồ của nhà sản xuất hết sức đơn giản. Vì thế, ngoài nhãn mác còn hạn sử dụng, nhưng bên trong hàng đã quá đát là điều mà các cơ quan chức năng cũng phải bó tay, còn NTD thì méo mặt.

Rượu là vấn đề “nóng” hiện nay. NTD rất e ngại khi mua rượu, vì gần đây dư luận nói nhiều đến rượu có chất độc hại, gây tử vong cho người uống. Thời gian qua, thanh tra Sở Y tế TP Đà Nẵng cũng đã có những cuộc thanh, kiểm tra rượu, chưa phát hiện vi phạm gì nghiêm trọng. Tuy nhiên, trong thực tế, rượu có nhiều chủng loại, rượu ta, rượu Tây đủ kiểu và đây chính là mặt hàng rất khó đảm bảo về chất lượng. Các cơ quan chức năng khi kiểm tra cũng mới chỉ kiểm tra chất lượng rượu qua nhãn mác ghi trên vỏ chai (nhất là với rượu ngoại), còn bên trong ra sao thì chỉ đến khi sử dụng... mới biết.

Đã có không ít trường hợp mua rượu, có đầy đủ tem, nhãn, nhưng khi khui ra thì toàn nước lã. Do đó, rượu giả, rượu kém chất lượng vẫn lưu hành khó kiểm soát trên thị trường. Bên cạnh đó, các sản phẩm đồ hộp, thực phẩm ăn liền đóng gói cũng tiềm ẩn những nguy cơ không đảm bảo VSATTP. Trong đợt thanh, kiểm tra cao điểm về sữa và các sản phẩm của sữa năm 2008 vừa qua, tại 1 siêu  thị trên địa bàn TP Đà Nẵng, lực lượng chức năng đã phát hiện, thu giữ một số đồ hộp gồm thịt, cá vẫn còn hạn sử dụng, nhưng mở ra, bên trong bốc mùi hôi thối...

Kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm trong siêu thị. Ảnh: H.Nhật

Sao không phải là nhà quản lý thông thái?

Một trong những chủ đề chính thường được nhắc đến khi thực hiện các tháng hành động vì chất lượng VSATTP là NTD phải thông thái. Thực tế, đa số NTD đều đặt vấn đề thực phẩm sạch lên trên hết, họ sẵn sàng trả giá cao cho những sản phẩm an toàn sức khỏe; tỷ lệ NTD quan tâm đến nhãn mác, thương hiệu sản phẩm chất lượng ngày càng cao, hay nói cách khác thì NTD hiện đã thông thái. Song, một vấn đề được đặt ra là tại sao lại bắt NTD thông thái, chứ không phải nhà sản xuất thông thái, người quản lý thông thái, cơ quan chức năng thông thái? Cốt lõi của vấn đề chính là ở đây. Vì rằng, NTD dù có thông thái đến đâu cũng khó theo kịp sự gian lận thương mại, kỹ thuật tinh xảo của công nghệ làm hàng giả ngày một cao, lưu thông tràn lan khó kiểm soát như hiện nay.

Cái khó của công tác đảm bảo VSATTP trên địa bàn Đà Nẵng là hàng hóa lưu thông rất đa dạng, phong phú, nhưng hàng “gốc” của thành phố không nhiều vì các cơ sở sản xuất ít, chủ yếu được sản xuất từ các địa phương khác, nên không thể quản lý, kiểm soát, phát hiện vi phạm một cách chủ động và triệt để. Trong tình hình hiện nay, Việt Nam chưa xây dựng được hệ thống quản lý, kiểm soát chất lượng VSATTP nhất quán cả nước, sẽ tạo kẽ hở cho hàng không đạt chất lượng, bị cấm lưu hành của địa phương này trở thành “đắc địa” ở địa phương khác. Đà Nẵng là thành phố lớn với lượng hàng lưu thông nhiều, tuy đã có labo xét nghiệm và đội thanh kiểm tra chuyên ngành VSATTP, nhưng vẫn chưa theo kịp yêu cầu xét nghiệm các hóa chất độc hại có trong thực phẩm, nên việc lấy mẫu xét nghiệm nhằm phát hiện, xử lý, công khai sản phẩm kém chất lượng cho NTD biết vẫn chậm. Vì những khó khăn trên, nỗi lo về thực phẩm không an toàn, kém chất lượng luôn thường trực trong NTD những ngày cận Tết.

Hồng Nhật